Choroby prostaty: łagodny przerost i rak - objawy i diagnostyka
Gruczoł krokowy (stercz, prostata) to najczęściej ulegający procesom patologicznym męski narząd. Wśród chorób prostaty wyróżniamy: zapalenie prostaty, łagodny rozrost oraz raka prostaty. W Polsce rak prostaty jest drugim najczęściej występującym nowotworem. Kluczową kwestią jest wykrycie zmian nowotworowych na wczesnym etapie rozwoju. Należy podkreślić, że rak prostaty jest chorobą wolno rozwijającą się, która przez lata nie daje żadnych dolegliwości zewnętrznych. Dlatego ważne jest wykonywanie badań diagnostycznych prostaty, zwłaszcza przez mężczyzn po 50 r.ż.
Gruczoł krokowy (prostata, stercz) - umiejscowienie i funkcja w organizmie
Prostata jest gruczołem umiejscowionym w miednicy mniejszej, między pęcherzem moczowym a dnem miednicy. Główną funkcją prostaty jest produkcja składników nasienia, zapewniających prawidłowe środowisko dla plemników i odgrywa ważną rolę przy wspomaganiu zapłodnienia. Wydzielina produkowana przez prostatę stanowi ok. 15% objętości ejakulatu. W gruczole krokowym łączą się drogi moczowe (cewka moczowa) oraz kanały wyprowadzające spermę.
U dorosłego człowieka prostata ma wielkość i kształt kasztana, natomiast po 50 r.ż. powiększa się i osiąga wielkość mandarynki.
Choroby gruczołu krokowego
Gruczoł krokowy, zwłaszcza w okresie po 50 r.ż. może przysparzać różne problemy zdrowotne, wśród których najpowszechniej występującymi są:
-
łagodny rozrost prostaty (gruczolak prostaty),
-
rak prostaty.
Łagodny rozrost prostaty (gruczolak prostaty)
Łagodny przerost prostaty występuje u ok. 50% mężczyzn po 50 r.ż. i aż u 90% mężczyzn po 85 r.ż. Schorzenie to jest niezłośliwym powiększeniem gruczołu krokowego, spowodowanego zwiększeniem liczby komórek gruczołu. Przysparza ono szereg dolegliwości ze strony układu moczowego, ponieważ powiększająca się prostata powoduje zwężenie światła cewki moczowej.
W miarę powiększania się prostaty dochodzi do zalegania w pęcherzu moczu, co sprzyja występowaniu zakażeń dróg moczowych, a także tworzeniu się kamieni w pęcherzu moczowym, choć warto podkreślić, że w wielu przypadkach łagodny przerost prostaty nie niesie za sobą żadnych objawów klinicznych lub występują one w skali nie nastręczającej trudności w codziennym funkcjonowaniu.
Do najczęstszych objawów łagodnego przerostu prostaty należą:
-
zwiększona częstość oddawania moczu zarówno w dzień, jak i w nocy,
-
uczucie gwałtownego parcia na pęcherz,
-
incydentalne popuszczanie moczu,
-
zwiększony czas oczekiwania na rozpoczęcie oddawania moczu podczas wizyty w toalecie,
-
nieregularny lub słaby strumień moczu,
-
uczucie zalegania moczu w pęcherzu po zakończeniu jego oddawania,
-
wzmożony wysiłek mięśni brzucha podczas oddawania moczu,
-
w skrajnych przypadkach zatrzymanie akcji oddawania moczu lub niemożność jego oddania,
-
bóle krocza, podbrzusza, jąder lub okolic lędźwiowych,
-
krwiomocz.
Rak prostaty
Rak gruczołu krokowego uważany jest za jeden z najpoważniejszych problemów medycznych u mężczyzn. Jest drugim (po raku płuc) najczęściej występującym nowotworem złośliwym u mężczyzn w Polsce.
Rak prostaty rozwija się głównie w tej części prostaty, która graniczy z odbytnicą, zatem podstawowym badaniem diagnostycznym jest wykonanie badania palpacyjnego przez lekarza urologa. Jednak w początkowym okresie rozwoju choroby guz nowotworowy może nie być wyczuwalny w tym badaniu.
Należy podkreślić, że nie każdy guzek jest rakiem. Zarazem brak guzka również nie wyklucza istnienia raka. W diagnostyce raka prostaty podstawowym badaniem – poza badaniem palpacyjnym – jest wynik badania całkowitego stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA). W przypadku niepokojących wyników, kolejnym krokiem jest najczęściej wykonanie biopsji prostaty.
Diagnostyka chorób prostaty
Regularne – coroczne – badania prostaty zalecane są bezwzględnie wszystkim mężczyznom po 50 r.ż. Narzędzia wykorzystywane w diagnostyce chorób prostaty to:
-
badanie palpacyjne,
-
badania laboratoryjne (PSA),
-
badanie USG transrektalne,
-
biopsja prostaty.
