Biopsja fuzyjna prostaty
Biopsja fuzyjna jest badaniem, które aktualnie z największym prawdopodobieństwem pozwala na potwierdzenie nowotworu prostaty. Polega ona na pobraniu tkanki prostaty z miejsc, które w rezonansie magnetycznym zostały ocenione jako podejrzane, a następnie na poddaniu materiału analizie histopatologicznej. Zastosowana technika umożliwia nałożenie obrazów rezonansu magnetycznego, które dokładnie pokazują położenie guza, na badanie USG w czasie rzeczywistym, co pozwala na precyzyjne pobranie materiału z obszarów zmienionych.
Należy wskazać, że około 70% zmian nowotworowych jest niewidocznych w standardowym badaniu USG. W przypadku podejrzenia raka stercza (nieprawidłowe badanie per rectum, wynik PSA) wykonuje się standardową biopsje stercza pobierając „na ślepo” (zwykle 10-12) wycinków z różnych miejsc gruczołu krokowego. Ocenia się, że pierwotna biopsja pomija około 21-47% raków stercza.
Rozwiązaniem tego problemu jest wcześniejsza identyfikacja raka prostaty w badaniu mpMR i zastąpienie biopsji systematycznej biopsją celowaną. Technika umożliwiająca nałożenie obrazów rezonansu magnetycznego, które dokładnie pokazują położenie raka, na badanie USG w czasie rzeczywistym określa się jako fuzję obrazów. Przebieg samej biopsji fuzyjnej jest z punktu widzenia pacjenta bardzo zbliżony do biopsji klasycznej. Pozwala jednak na znacznie precyzyjniejsze pobranie materiału z obszarów zmienionych, jednocześnie redukując liczbę „nietrafionych” wycinków.
Przebieg procedury jest z punktu widzenia pacjenta bardzo zbliżony do biopsji klasycznej pozwala jednak na znacznie bardziej precyzyjne pobranie materiału z obszarów zmienionych, jednocześnie redukując liczbę „ślepych” wycinków.
Zastosowanie dostępu przezkroczowego dodatkowo zwiększa skuteczność oraz minimalizuje ryzyko zagrażających życiu ciężkich powikłań infekcyjnych w porównaniu do biopsji przezodbytniczej ze względu na brak naruszenia ciągłości ściany odbytnicy i przeniesienia bakterii kałowych z jelita do prostaty. Podczas zabiegu wycinki pobierane są bezpośrednio z prostaty przez skórę w okolicy krocza, trwa około 15-20 minut i jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym lub sedoanalgezji dożylnej wg życzenia chorego.
Według Europejskiego Towarzystwa Urologicznego biopsja fuzyjna powinna być wykonana Pacjentom, u których:
-
rozważana jest pierwsza biopsja prostaty,
-
wynik stężenia PSA jest podwyższony,
-
wynik badania 4K SelectMDx budzi podejrzenie obecności istotnego klinicznie raka stercza,
-
test PCA3 dał wynik dodatni,
-
wykryto nieprawidłowości w badaniu per rectum,
-
we wcześniejszej biopsji wystąpił prawidłowy wynik histopatologiczny, a nadal utrzymuje się podwyższone stężenie PSA,
-
wcześniejsza biopsja nie wykazała komórek nowotworowych, ale stwierdzono komórki o nieprawidłowej budowie,
-
u mężczyzn z rakiem małego ryzyka prowadzonych w strategii aktywnego nadzoru jako biopsje weryfikujące i sprawdzające stan choroby w trakcie obserwacji.
Przeciwskazaniami do zabiegu biopsji fuzyjnej są poważne zaburzenia krzepnięcia krwi lub aktywne, gorączkowe zapalenie gruczołu krokowego. W takich sytuacjach Pacjent bezwzględnie wymaga dodatkowej konsultacji urologicznej w celu wyciszenia ognisk zapalnych i odpowiedniego przygotowania do biopsji.
Zalety biopsji fuzyjnej prostaty w wykorzystaniem nowoczesnego oprogramowania to przede wszystkim:
-
dokładna wizualizacja obszarów podejrzanych o nowotwór, które nie są widoczne w zwykłym badaniu USG TRUS,
-
dokładniejsze uwidocznienie zmian ogniskowych w obrębie stercza, oraz określenie ich rozmiarów, lokalizacji i możliwego charakteru (przerost, zapalenie, guz itp),
-
precyzyjne pobranie celowanych wycinków z podejrzanych miejsc, które mogłyby zostać pominięte podczas „ślepej” biopsji przezodbytniczej,
-
zmniejszenie liczby pobieranych wycinków – w niektórych przypadkach ograniczonych jedynie do biopsji celowanej podejrzanych ognisk,
-
łączenie w czasie rzeczywistym modeli trójwymiarowych MR i USG, co dzięki precyzyjniejszemu określeniu stopnia zaawansowania nowotworu, pozwala lepiej zindywidualizować leczenie,
-
szybsza, bardziej wiarygodna diagnoza, co przekłada się również na zmniejszenie liczby wykonywanych biopsji.
Kwalifikacja do biopsji fuzyjnej prostaty poprzedzona jest konsultacją z lekarzem urologiem. Pacjent zakwalifikowany do zabiegu wypełnia standardową kartę dot. informacji na temat ogólnego stanu zdrowia, przebytych poważnych chorób, operacji, przewlekłych schorzeń, przyjmowanych na stałe leków itp.
Do operacji należy być całkowicie zdrowym, ponadto minimum 2 tygodnie przed zabiegiem Pacjent powinien zakończyć przyjmowanie antybiotyków i leków rozrzedzających krew (np. aspiryna, polopiryna).
Do zabiegu (najlepiej kilka dni przed, a najwcześniej 2 tygodnie przed) należy wykonać badania z krwi:
-
czas krzepliwości (INR) – badanie czasu krzepliwości krwi,
-
czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) – badanie krzepliwości osocza w obecności kefaliny i jonów wapnia po aktywacji glinką kaolinową,
Postępowanie w dniu zabiegu biopsji fuzyjnej:
-
W dniu zabiegu zaleca się przyjmowanie płynów (woda niegazowana) w ilości 2,5 litra płynów na dobę. Należy spożyć lekkie śniadanie lub obiad najpóźniej 4-6 godzin przed zabiegiem.
-
W dniu biopsji zalecane jest wypróżnienie.
-
Wszystkie leki należy przyjmować normalnie, również w dniu zabiegu za wyjątkiem leków osłabiających/upośledzających krzepnięcie krwi. Chorzy przyjmujący leki są zobowiązani poinformować o tym lekarza urologa kierującego do biopsji. W takich przypadkach po konsultacji z lekarzem rodzinnym POZ lub kardiologiem na 7-10 dni przed zabiegiem należy zaprzestać przyjmowania lub zmienić leczenie w/w lekami na zastrzyki.
-
Przed zabiegiem należy ogolić okolicę krocza oraz zadbać o higienę miejsc intymnych.
-
Na 2 godz. przed zabiegiem należy przyjąć jednorazową dawkę 500 mg ciprofloksacyny.
-
W dniu zabiegu należy zgłosić się do rejestracji szpitala wraz całą dokumentacją medyczną (wyniki PSA, dotychczasowe wyniki histopatologiczne z biopsji prostaty, konsultacje urologiczne, lista przyjmowanych leków).
Biopsję fuzyjną wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Biopsja fuzyjna polega na połączeniu silnych stron ultrasonografii (USG) i wieloparametrycznego rezonansu magnetycznego (mpMRI). Przed zabiegiem wykonuje się wieloparametryczny rezonans magnetyczny prostaty, w którym radiolog dokładnie opisuje granice gruczołu krokowego i miejsca, które są podejrzane o rozrost nowotworowy.
Ten obraz jest następnie przenoszony do aparatu do biopsji fuzyjnej, który w trakcie zabiegu „na żywo” scala aktualny obraz USG z obrazem opisanym przez radiologa w rezonansie magnetycznym. Przesuwanie głowicy USG przesuwa również dopasowany obraz z rezonansu, urolog może dzięki temu pobrać wycinki z niezwykłą dokładnością, ograniczając się do okolicy, która wygląda podejrzanie.
Po pobraniu, wycinki są umieszczane dla utrwalenia w formalinie i transportowane do laboratorium, gdzie pod mikroskopem z wykorzystaniem barwień ogląda je patomorfolog.
W ciągu 2-3 dni po zabiegu może pojawiać się domieszka krwi w moczu i nasieniu. Po zabiegu może rozwinąć się zakażenie układu moczowego wymagające jedynie leczenia antybiotykiem. W przypadku masywnego, nieustępującego krwawienia z dróg moczowych lub odbytnicy należy się zgłosić bez skierowania do najbliższego szpitala.
U mniej niż 5% pacjentów może dojść do infekcji układu moczowo-płciowego mimo stosowania profilaktyki przeciwbakteryjnej. Jeśli temperatura ciała przekracza 38 ºC i/lub pojawiają się dreszcze należy się zgłosić do najbliższego szpitala. Zagrażające życiu ciężkie powikłania infekcyjne praktycznie nie występują po biopsji przezkroczowej.
W przypadku ustąpienia krwawienia, po 5 dniach od zabiegu zazwyczaj można powrócić do przyjmowania leków przeciwkrzepliwych – w przypadkach wątpliwych należy zgłosić się w pierwszej kolejności na konsultację urologiczną. Po zabiegu przez okres 2 tygodni zaleca się unikania intensywnego wysiłku fizycznego, dźwigania ciężkich przedmiotów, gorących kąpieli oraz jazdy na rowerze.
U około 0,2% pacjentów może dojść do przejściowego zatrzymania moczu spowodowanego obrzękiem tkanek stercza po biopsji. W przypadku niemożności oddania moczu należy się zgłosić na ostry dyżur urologiczny.
Kto może wykonać zabieg?
Zabieg wykonywany jest przez specjalistę urologa.
Jakie znieczulenie jest stosowane do zabiegu?
Biopsję fuzyjną prostaty wykonujemy w znieczuleniu miejscowym z dostępu przezkroczowego.
Ile czasu trwa zabieg?
W większości przypadków zabieg biopsji fuzyjnej wraz z przygotowaniem do zabiegu trwa nie dłużej niż 30-60 minut. Po zabiegu Pacjent wypoczywa w sali wypoczynkowej.
Czy ten zabieg boli?
Sam zabieg nie boli, gdyż Pacjent pozostaje w znieczuleniu miejscowym, całkowicie eliminującym odczuwanie bodźców z badanej okolicy.
Po zabiegu obrzęk, ból i poczucie dyskomfortu może utrzymywać się do kilku dni. Na ten czas zapisywane są Pacjentowi leki uśmierzające ból.
Jak długo trwa rekonwalescencja?
W ciągu 2-3 dni po zabiegu Pacjent może odczuwać zwiększone uczucie dyskomfortu i bólu w badanych okolicach. Po zabiegu przez okres 2 tygodni zaleca się unikania intensywnego wysiłku fizycznego, dźwigania ciężkich przedmiotów, gorących kąpieli oraz jazdy na rowerze.
Kiedy otrzymam wynik biopsji?
Wynik zwykle dostępny jest po kilku/kilkunastu dniach. W przypadku konieczności podjęcia dalszych działań, przy odbiorze wyniku zalecamy umówienie konsultacji lekarskiej.
